ठिकाण – प्रयागराज, उत्तरप्रदेश.

सुरवात –  13 जानेवारी 2025.

समारोप –  26 फेब्रुवारी 2025.

हा जगातील सर्वात मोठा सार्वजनिक मेळावा आहे.

2025 चा हा महाकुंभ मेळावा 144 वर्षांनी होत आहे.

यापूर्वी 2013 ला प्रयागराज येथे झाला होता.

अर्धकुंभ मेळा- दर 4 वर्षांनी आयोजित केला जातो, तो हरिद्वार, प्रयगराज , उजैन व नाशिक येथे होतो.

कुंभमेळा – दर 12 वर्षांच्या कालावधीत चार वेळा साजरा केला जातो.

महाकुंभ – दर 144 वर्षांनी  जेव्हा 12 कुंभमेळे पूर्ण होतात तेंव्हा  होतो.

2017 – युनेस्कोने कुंभमेळा ला “अमूर्त सांस्कृतिक वारसा” म्हणून गौरवले आहे.

‘कुंभ’ हा शब्द मूळ ‘कुंभक‘ (अमरत्वाच्या अमृताची पवित्र घागर) या शब्दापासून पासून आला आहे

कुंभमेळा AI चॅट बॉट बनवला आहे 11 भाषेत उपलब्ध.

पुढील महाकुंभ 2033 मध्ये हरिद्वार येथे होणार आहे.

कुंभमेळ्याच्या स्नानाला राजयोगी स्नान म्हणतात.

नरेंद्र मोदी यांनी कुंभमेळाचा उल्लेख मन की बात मध्ये केला, ‘महाकुंभ का संदेश एक हो पुरा देश.’

 कुंभमेळ्याचे भौगोलिक स्थान भारतातील 4 ठिकाणी आणि 4 नद्यांच्या काठावर आहे.

हरिद्वार -उत्तराखंड  (गंगेच्या काठावर).

उज्जैन – मध्यप्रदेश (शिप्राच्या काठावर ).

नाशिक – महाराष्ट्र (गोदावरीच्या काठावर).

प्रयागराज – उत्तर प्रदेशमध्ये (गंगा, यमुना आणि सरस्वती यांच्या संगमावर).

आयोजनातील महत्वाचे मुद्दे –

जागा – 4,000 हेक्टर.

घाट – 12 किलोमीटर लांब घाट.

रस्ता – 450Km+ मेळ्यातील रस्ता लांबी.

पीठाधीश, महामंडलेश्वर आणि लक्षावधी नागा साधूंचा सहभाग.

कुंभमेळ्याचे गिनीज बुक मध्ये रेकॉर्ड-

2019 – बसेसची सर्वात लांब परेड – ( 3.2 Km)

2019 – हँडप्रिंट पेंटिंगमध्ये सर्वाधिक योगदान –  ( 8 तासांत 7,644 व्यक्तींनी हाताचे ठसे पेंटिंगमध्ये )

2019 – 10,181 सफाई कामगार एकाच वेळी झाडू मारले.

 उत्तर प्रदेशने महाकुंभ क्षेत्राला नवा जिल्हा घोषित केला-

नवीन जिल्हा नाव – महाकुंभ मेळा.

31 मार्च नंतर हा जिल्हा संपुष्टात येईल.

4 महिन्यांच्या कालावधीसाठी.

राज्याचा 76 वा जिल्हा म्हणून घोषित.

एकूण 5,000 हेक्टर क्षेत्र.

4 तालुक्यातील 66 गावांचा समावेश.

मेळा अधिकारी –विजय किरण आनंद (जिल्हा दंडाधिकारी नियुक्त).

4 वेगवेगळ्या ठिकाणी का होतो कुंभमेळा?

पौराणिक कथेनुसार, समुद्रमंथनाच्या वेळी मडक्यातील अमृत 12 ठिकाणी पडले. त्यापैकी 4 जागा पृथ्वीवर आणि 8 स्वर्गात आहेत.

पृथ्वीवरील चार ठिकाणे म्हणजे–

प्रयागराज

हरिद्वार

उज्जैन

नाशिक.

महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध आश्रम :

सेवाग्राम (वर्धा): महात्मा गांधी.

परमधाम,पवनार(वर्धा): विनोबा भावे.

तपोवन (अमरावती): शिवाजीराव पटवर्धन.

आनंदवन,वरोरा (चंद्रपूर) : बाबा आमटे.

हेमलकसा (गडचिरोली) : बाबा आमटे.

शोधग्राम (गडचिरोली) : डॉ. अभय बंग.

गुरुकुंज आश्रम,मोझरी (अमरावती) : तुकडोजी महाराज.

चालू घडामोडी 2024:

सोनमार्ग बोगदा – जम्मु काश्मीर (उद्घाटन -पंतप्रधान मोदी).

18 वा भारतीय प्रवासी दिवस – भुवनेश्वर, ओडीसा.

NCC प्रजासत्ताक दिवस शिबीर – नवी दिल्ली.

25 राष्ट्रीय परिषद – बंगरूळ (उद्घाटन- जगदीप धनखड).

27 व्या आंतरराष्ट्रीय काँग्रेस समारंभ – नवी दिल्ली (उद्घाटन- जगदीप धनखड).

अष्टलक्ष्मी महोत्सव – नवी दिल्ली (उद्घाटन -पंतप्रधान).

ग्लोबल कोऑपरेटिव्ह कॉन्फरन्स – नवी दिल्ली (उद्घाटन – पंतप्रधान).

पहिला बोडोलँड मोहोत्सव – नवी दिल्ली (उद्घाटन – पंतप्रधान).

C-295 फुल मोशन सिम्युलेटर – आग्रा (उद्घाटन – एअर मार्शल आशुतोष दीक्षित).

10 वी जागतिक आयुर्वेद काँग्रेस परिषद – डेहराडून.

20 वा दिव्य कला मेळावा – पुणे.

7 वी राष्ट्रीय सुरक्षा धोरण परिषद – नवी दिल्ली.

परम रुद्र सुपर कॉम्प्युटरचे अनावरण – कोलकाता (पंतप्रधान मोदीं)

समुद्रावरील भारतातील पहिल्या काचेच्या पुलाचे उद्घाटन – कन्याकुमारी (उद्घाटन – तामिळनाडूचे मुख्यमंत्री एम.के.स्टॅलिन)

भारतातील पहिला बायो-बिटुमेन राष्ट्रीय महामार्ग – नागपूर (उद्घाटन – नितीन गडकरी – राष्ट्रीय महामार्ग 44 मधील नागपूर-मनसर बायपास प्रकल्पामध्ये)