संगणक व माहिती तंत्रज्ञान

सध्याचे युग हे संगणकाचे युग मानले जाते. मानवाने लावलेल्या अनेकविध क्रांतिकारी शोधांपैकी संगणक हा मानवी विकासाला कलाटणी देणारा महत्वपूर्ण शोध होय, संगणकाच्या शोधापासून त्याच्या कार्यशैलीत आजवर झालेला बदल व विकास पाहता संगणक हा मानवी बुध्दीचा आविष्कार ठरला आहे. आजच्या या धावत्या आधुनिक जगात संगणकाचा वापर सर्वच क्षेत्रात अपरिहार्य झाला आहे.

संगणकाची संकल्पना सर्वप्रथम चार्ल्स बेबेज(Charles Babaj) या गणिताच्या प्राध्यापकाने 1921 साली मांडली. त्यानंतर संगणकाची उत्क्रांती होत गेली. संगणक हे फक्त गणना करणारे यंत्र यापुरतेच मर्यादित न राहता त्याचा व्यापक स्वरुपात वापर सर्वच क्षेत्रात होऊ लागला. संगणक हे इलेक्ट्रॉनिक स्वरुपात माहिती घेणे, माहिती विश्लेषण, माहिती प्रक्रिया, सांख्यिकी आकडेमोड करणारे एक उपकरण आहे. आधुनिक संगणक है डिजिटल स्वरुपातील माहिती हाताळतात.

संगणकविज्ञान ही विज्ञानाची एक शाखा आहे. विश्लेषणाचा अभ्यास व नवनवीन तर्कशुध्द रिती (Algorithms) शोधून काढणे हे या शाखेचे वैशिष्ट्य आहे. आजकाल डेटाबेस (Cryptograpy) नेटवकींग(Networking), इमेज प्रोसेसिंग(Image processing) इत्यादी क्षेत्रात बरेच शास्त्रज्ञ काम करत आहेत.

संगणक (Computer) –

मानव हा निसर्गातील एक बुध्दीमान प्राणी मानला जातो, परंतू मानवाच्या बुध्दीस सुध्दा काही नैसर्गिक मर्यादा आहेत. मानवाने आपल्या मर्यादांवर मात करुन निसर्गाचा अभ्यास करण्यासाठी विविध उपकरणांची निर्मिती केली आहे. अशा उपकरणांपैकी संगणक हे एक उपकरण आहे.

मानवास स्मृती, तथ्यांनुसार तर्क विचारसरणी व कल्पना शक्ती या क्षमता लाभलेल्या आहेत. स्मृतीतील प्रत्येक बाब प्रत्येकवेळी आठवेल अथवा अचूकतेने लक्षात येईल याची शाश्वती नसते. मानवाच्या कल्पना शक्तीस उपकरणांची जोड मिळाल्याशिवाय त्या कल्पना शक्तीचा फार काही उपयोग होत नाही. काही व्यक्ती अफाट बुध्दीमान असतात परंतू ते कोणत्या तरी एका किंवा फार-फार तर दोन क्षेत्रात सर्वागीण क्षमता वापरु शकतात. या मर्यादांना पर्याय म्हणून विभिन्न क्षेत्रात सारख्याच क्षमतेने कार्य करु शकणारे, एका वेळी अनेक कार्ये अचुकपणे व सातत्याने करु शकणारे संगणक नावाचे उपकरण विकसित झाले आहे.

संगणकाची रचना

संगणकाची रचना अतिशय गुंतागुंतीची व क्लिष्ट असली तरी ती पध्दतशीर व सुव्यवस्थीत आहे.

इनपुट युनिट (Input Unit)-

ज्या साधनाद्वारे संगणकाला माहिती पुरविली जाते आणि त्या माहितीचे संगणक प्रक्रिया करु शकेल अशा भाषेत रुपांतर करण्याचे काम जी उपकरणे करतात, त्यांना इनपुट युनिट म्हणतात.

उदा.- किबोर्ड, माऊस, स्कॅनर,

आऊटपुट युनिट (Output Unit)-

इनपुट उपकरणाद्वारे संगणकाला पुरविलेल्या माहितीची प्रक्रिया करून आपणास समजेल अशा भाषेत रुपांतरीत करण्याचे काम आऊटपुट युनिट करते.

उदा. मॉनिटर, प्रिंटर, स्पिकर.

मेमरी युनिट (Memory Unit)-

संगणकाची माहितीवर संस्करण करण्याची आणि माहिती जतन करण्याची प्रक्रिया म्हणजे मेमरी युनिट हीय, संगणकाच्या मेमरीत खालील भाग पडतात.

प्राथमिक मेमरी (Primary Memory)-

प्रायमरी मेमरी ही सिस्टीम मेमरी असते. ही मेमरी रॅम (RAM) व रोम (ROM) अशा दोन प्रकारची असते.

रॅम (RAM-Random Access Memory)-

संगणकातील सर्व माहिती प्रथम मेमरीच्या या भागात येते. संगणक चालू असताना अचानक विजपुरवठा खंडीत झाला अथवा काही कारणास्तव संगणक बंद पडले तर या भागातील माहिती किंवा डेटा नाहीसा होतो म्हणून या मेमरीला अस्थायी मेमरी असेही म्हणतात.

रोम (ROM-Read Only Memory)-

संगणक मेमरीच्या या भागात साठविलेली माहिती/प्रोग्रॅम आपण परत बघू शकतो. वाचू शकतो परंतु या माहितीत आपण कोणत्याही प्रकारचा बदल करु शकत नाही. कारण ही मेमरी संगणक कारखान्यातच रॅमवर कोरली जाते. यास प्रोग्रॅम म्हणतात, माहिती आहे तशीच अबाधित राहते म्हणून या मेमरीला स्थायी मेमरी म्हणतात.

सेकंडरी/दुय्यम मेमरी (Secondary Memory)-

कायमस्वरुपी माहिती साठविण्याकरिता या मेमरीचा वापर होतो. सेकंडरी मेमरीत माहिती लिहिता येते. तसेच पुसता येते. या मेमरीमधील माहिती आपण कधीही पुन्हा वापरु शकतो. ही मेमरी संगणकापासून काढून दुसरीकडे नेता येते. उदा. हार्ड डिस्क्र. पेन ड्राईव्ह, सी.डी. इ. संकणकाला आज्ञा दिल्याशिवाय ही मेमरी पुसता येत नाही/नष्ट करता येत नाही, म्हणून या मेमरीला कायमस्वरुपी (Permanent Memory) म्हणतात.

कंट्रोल युनिट(Control Unit)/सेंट्रल प्रोसेसिंग युनिट (CPU-Central Processing Unit)-

मध्यवर्ती प्रक्रिया विभाग हा संगणकाचा सर्वात महत्त्वाचा भाग आहे. संगणकाला मिळालेल्या माहितीचे विश्लेषण संगणकाच्या या भागात केले जाते व नंतरच मॉनिटरच्या स्क्रिनवर आपणास ती माहिती बघता येते. संगणकाच्या या भागात फ्लॉपी डिस्क, हार्ड डिस्क, मदरबोर्ड इ. घटक असतात.

संगणकाच्या पिढ्या (Generations of Computer)-

पहिली पिढी(First Generation):(1942-1943)

पहिल्या पिढीतील संगणकाचा आकार मोठा होता. या पिढीतील संगणकात निर्वात नळ्यांचा (Vaccum Tubes) वापर करण्यात आला. त्यामुळे प्रचंड ऊर्जेची गरज भासत असे. या संगणकाची गती अतिशय मंद होती. प्रचंड वीज लागत असल्याने हे संगणक गरम होत असे.

दुसरी पिढी(Second Generation):(1948-1964)-

या पिढीतील संगणकात ट्रान्झिस्टरचा(Transistors) चा वापर करण्यात आला. हे ट्रान्झिस्टर सिलिकॉनपासून बनविण्यात आले होते. यामुळे संगणकाचा आकार काही प्रमाणात कमी झाला व वीज कमी प्रमाणात लागू लागली त्यामुळे संगणकाचे गरम होण्याचे प्रमाणही कमी झाले.

तिसरी पिढी(Third Generation): (1964-1974)

या पिढीतील संगणकात इंटीग्रेटेड सर्किटचा (I.C.) वापर करण्यात आता त्यामुळे संगणकाचा आकार बऱ्यापैकी लहान झाला व लागणाऱ्या विजेचे प्रमाणही घसरले. त्यामुळे गरम होण्याचे प्रमाणही अतिशय कमी झाले आणि संगणकाच्या कामाचा वेग, अचूकता व विश्वासार्हता वाढली.

चौथी पिढी (Fourth Generation): (1974-1990)

चौथ्या पिढीतील संगणकात CSI & VLSI चा वापर करण्यात आला. त्यामुळे संगणकाचा आकार अतिशय लहान झाला या लहान आकारामुळे संगणकाचा व्यक्तिगत वापर वाढलो म्हणून संगणकाला P.C.(personal computer) हे नाव पडले. या पिढीतील संगणक अतिशय वेगवान व अत्युच्य मेमरी असलेले आहेत, या पिढीत मायक्रोप्रोसेसरची(Microprocessor)भर पडली.

पाचवी पिढी (Fifth Generation): (1990 पासून पुढे) AI

संगणक तंत्रज्ञानाची वाटचाल पाचव्या पिढीच्या दिशेने सुरु आहे. माहितीवर आधारलेली पध्दती व कृत्रिम बुध्दीमत्ता या बाबींच्या आधारे संगणकाची पाचवी पिढी आकार घेत आहे. कामाचा वेग प्रचंड व प्रचंड स्मरणशक्ती ही या पिढीची वैशिष्ट्ये आहेत.

संगणकाचे प्रकार-

सुपर कॉम्प्युटर –

सर्वात जलद, सर्वाधिक स्मरणशक्ती व कार्यक्षमता असलेला संगणक तसेच इतर संगणकापेक्षा आकाराने मोठा आणि गुंतागुंतीच्या माहितीचे विश्लेषण करणारा संगणक म्हणजे सुपर कॉम्प्युटर होय. याचा उपयोग अवकाश संशोधन, उपग्रह प्रक्षेपण, GPS, GIS प्रणाली यात केला जातो.

मेनफ्रेम कॉम्प्युटर –

सुपर कॉम्प्युटरपेक्षा जलद असलेले संगणक म्हणजे मेनफ्रेम कॉम्प्युटर होय. या संगणकाद्वारे वेगवान प्रक्रिया शक्य होते. तसेच मोठ्या प्रमाणात माहिती साठविता येते. या संगणकावर एकाचवेळी अनेक व्यक्ती काम करु शकतात. या संगणकाचा वापर विमा कंपन्या, बँका, वित्त-संस्था, रेल्वे इ. ठिकाणी करतात.

मिनी कॉम्प्युटर –

मेनफ्रेम कॉम्प्युटरपेक्षा आकाराने लहान व मायक्रो कॉम्प्युटरपेक्षा मोठे असते. याची काम करण्याची क्षमता व गणना करण्याचा वेग अधिक आहे. या संगणकाचा वापर मध्यम आकाराच्या कंपन्या तसेच कंपन्यातील विभाग या ठिकाणी केला जातो.

मायक्रो कॉम्प्युटर –

या संगणकावर एकावेळी एकच व्यक्ती काम करु शकतो म्हणून याचा आकार लहान ठेवण्यात आला. याचा वापर मोठ्या प्रमाणात करण्यात येतो. वैयक्तीक कामकाज या संगणकाद्वारे करण्यात येते म्हणून यास P.C. (personal computer)म्हणतात. याचा वापर घर, विद्यालय, महाविद्यालय व लहान-मोठे व्यापारी करतात.

सिम्प्युटर –

बंगलोर येथील काही शास्त्रज्ञांनी मिळून स्वस्त व बहुभाषी आणि हाताच्या आकाराचो संगणक तयार केला आहे त्यास सिम्प्युटर नाव दिले.

संगणकाच्या भाषा –

मशीन भाषा –

मशीन भाषेमध्ये 0 आणि 1 या अंकाचा वापर करुन आदेश दिला जातो.

असेम्बली भाषा –

असेम्बली भाषेमध्ये न्यूमोनिक कोडचा वापर केला जातो.

उदा. ADDITION साठी ADD, SUBSTRACTION साठी SUB, या कोडचा वापर करतात.

उच्च स्तरीय भाषा –

उच्च स्तरावरिल भाषेमध्ये खालील भाषेचा समावेश होतो.

(1) BASIC

(2) FORTRAN

(3) ORACLE

(4) ALGOR

(5) COBOL

(6) PL

(7) JAVA

(8) PASCAL

(9) VI.BASIC

(10) C

(11)C++

ऑपरेटींग सिस्टिम –

ऑपरेटींग सिस्टिम(Oprating System) ही संगणकाचे मूलभूत नियंत्रण करणारी प्रणाली आहे. ऑपरेटींग सिस्टिम हे सॉफ्टवेअर आहे. संगणकाचे हार्डवेअरचे तसेच संगणकावर चालणाऱ्या इतर सर्व सॉफ्टवेअर्सचे (उदा. वेब ब्राऊजर, ई-मेल प्रोग्रॅम, वर्ड प्रोसेसर इ.) नियंत्रण ही प्रणाली करते. इतर प्रणालींना काही मुलभूत सोयी ही ऑपरेंटीग सिस्टिम पुरवते.

काही संगणक संकल्पना –

संगणक वेगवेगळ्या कामांसाठी उपयुक्त आहेत. संगणकांना पुरवलेली माहिती आकडे, चित्रे, आवाज अशी विविधरूपी असू शकते. पण संगणक संचालकांनी रचलेल्या तर्कशुध्द कार्यक्रमानुसार आणि पुरविलेल्या माहितीनुसार आकडेमोड करणे हे सामान्य लोकांना अशक्य वाटणारे संगणकांचे एक वैशिष्ट्य आहे.

नित्याच्या वैयक्तिक वापरासाठी लागणाऱ्या संगणकास पर्सनल कम्प्युटर असे म्हणतात, तर कुठेही सहज नेता येणाऱ्या लहान संगणकांना नोटबुक अशी संज्ञा आहे. आज सर्वात जास्त प्रमाणात वापरले जाणारे संगणक म्हणजे एम्बेडेड संगणक होय. लष्करी विमानापासून डिजिटल कॅमेरापर्यंत अनंत गोष्टी नियंत्रित करण्यासाठी ते वापरण्यात येतात. संगणकात संरचित आणि सुसंघटित डेटा असतो. उदाहरणार्थ, कर्मचारी डेटाबेस फाइलमध्ये सर्व कामगारांची नावे, सोशल सेक्युरिटी नंबर, कामांची आणि इतर संबंधित माहिती असू शकतो.

प्रेझेंटेशन फाइल्स –

यामध्ये सादरीकरण चित्रलेखरुपी संगृहीत माहिती प्रेझेंटेशन ग्राफिक प्रोग्रॅम्स, सादरीकरणासाठी सुरक्षित ठेवलेली असते. उदाहरणार्थ, अशा फाइलमध्ये प्रेक्षकांना देण्यासाठी प्रसिध्दिका (हॅण्डआउट्स), वक्त्यांची टिपणे आणि इलेक्ट्रॉनिक छायाचित्रे (स्लाइड्स) असू शकतात.

सॉफ्टवेअर –

सॉफ्टवेअर हे एखाद्या आज्ञावलीचे किंवा संगणकाला दयावयाच्या सूचनांच्या संचाचे दुसरे नाव आहे.

हार्डवेअर –

की-बोर्ड, माऊस, मॉनिटर, सिस्टिम यूनिट आणि इतर उपकरणांना एकत्रितपणे हार्डवेअर असे म्हणतात. हार्डवेअर सॉफ्टवेअर द्वारे नियंत्रित असते. हार्डवेअर माहितीवर प्रक्रिया करून आदेशानुसार स्पष्टीकरणात्मक माहिती निर्माण करते.

माहिती –

माहितीस डेटा (Data) असेही म्हणतात. डेटा मध्ये कच्या, प्रक्रिया न केलेल्या वास्तव गोष्टींसह मजकूर, अंकरुपी माहिती, प्रतिमा आणि ध्वनी यांचा समावेश असतो.

LAN (Local Area Network) –

एकाच इमारती मधील कार्यालयातील, शाळेतील, महाविद्याल यातील, इस्पितळातील इ. ठिकाणाच्या संगणकांच्या परस्पर जोडणीला LAN असे म्हणतात. या प्रकारात संगणकातील भौगोलिक अंतर अत्यंत कमी असते. LAN ची मालकी खाजगी असते.

MAN(Metropolitan Area Network) –

या प्रकारात संगणकातील भौगोलिक अंतर जास्त असते. एकाच शहरातील कार्यालये, ग्रंथालये, शाळा, इस्पितळे, बँका, महाविद्यालये इ. यामधील संगणक एकमेकांना जोडले जातात. MAN मध्ये अनेक LAN म्हणजेच लहान नेटवर्क एकमेकांना जोडलेले असतात.

WAN(Wide Area Network) –

या प्रकारात राज्यातील देशातील आणि जगभरातील अनेक शहरातील संगणक नेटवर्क केबल्स किंवा प्रामुख्याने उपग्रहांच्या मदतीने परस्परांना जोडली जातात. यात संगणकातील अंतर खूप जास्त असते.

इंटरनेट –

इंटरनेट हे हजारो संगणक आणि संगणकाचे जाळे यांचे बनलेले नेटवर्क आहे. सारख्या प्रमाणात सॉफ्टवेअर्स वापरुन हे संगणक माहितीची देवाण-घेवाण करतात. वायर्स व उपग्रहांद्वारे संपर्क स्थापित करुन इंटरनेटचे वापरकर्ते पुस्तके, सॉफ्टवेअर्स व व्यावसायिक माहितीची देवाण-घेवाण करतात. इंटरनेट हा माहितीच्या स्त्रोतांचा आणि सेवांचा प्रचंड मोठा खजिना आहे.

ई-मेल –

इलेक्ट्रॉनिक साधनांचा वापर करुन माहिती मिळविणे, हस्तांतरीत करणे. यासाठी इलेक्ट्रॉनिक मेलचा वापर करतात. एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी शाब्दिक सामग्री इलेक्ट्रॉनिक मेलद्वारे पुरविली जाते. इलेक्ट्रॉनिक डिलिव्हरी सिस्टिमच्या मुलभूत कार्याव्यतिरिक्त बहुतांश सिस्टिमस् पुढील सेवाही पुरवितात.

संदेश तयार करणे.

शाब्दिक संदेशाचे संपादन.

संदेशाचे प्रसारण व वितरण करणे.

माहितीची सुरक्षा.

संगणक : महत्त्वाचे पाईंट्स –

बाईट ( Byte) हे संगणकाची स्मरणशक्ती मोजण्याचे एकक आहे. संगणकाची भाषा 2 अंकाची असते. ते दोन अंक 0 ते 1 आहेत, त्यांना बायनरी डिजीट (Binary Digit) असे म्हणतात.

डिजिटल मेमरीसाठी वापरली जाणारी द्विमान परिमाणे (IEC) –

1 बीट = 0 किंवा 1

1 बाईट = 8 बीटस्

1 किलो बाईट = 1024 बाईट

1 मेगा बाईट = 1024 किलो बाईट

1 गिगा बाईट = 1024 मेगा बाईट

1 टेरा बाईट = 1024 गिगा बाईट

1 पेटा बाईठ 1024 टेरा बाईट

1 एक्साबाईट = 1024 पेटा बाईट

1 झेट्टा बाईट = 1024 एक्सा बाईट

1 यो‌ट्टा बाईट = 1024 झेट्टा बाईट

डिजिटल मेमरीसाठी वापरली जाणारी दशमान परिमाणे (SI)-

1 किलो वाईट = 1000 बाईट

1 मेगा बाईट = 1000 किलो बाईट

1 गिगा बाईट = 1000 मेगा बाईट

1 टेरा बाईट = 1000 गिगा बाईट

1 पेंटा बाईट = 1000 टेरा बाईट

1 एक्सा बाईट = 1000 पेंटा बाईट

1 झेट्टा बाईट = 1000 एक्सा बाईट

1 यो‌ट्टा बाईट = 1000 झे‌ट्टाबाईट

Short & Long Forms :

Α.Τ.Μ. – Automated Teller Machine.

A.L.U. – Arithmetic Logical Unit.

C.P.U. – Central Processing Unit.

C.D. – Compact Disc.

T.B. – Tera Byte.

R.O.M. – Read Only Memory.

P.C. – Personal Computer.

L.A.N. – Local Area Network.

H.D.D. – Hard Disc Drive.

O.S. – Operating System.

W.W.W. – World Wide Web.

K.B. – Kilo Byte.

G.B. – Giga Byte.

W.A.N. – Wide Area Network.

F.D.D. – Floppy Disc Drive.

V.D.U. – Visual Display Unit.

C.G.A. – Colour Graphics Adapter.

R.A.M. – Random Access Memory.

M.K.C.L. – Maharashtra Knowledge Corporation Limited.

M.S.C.I.T. – Maharashtra State Certificate In Information Technology.

C.D.A.C. – Centre for Development of Advance Computing.

I.B.M. – International Business Machine.

M.A.N. – Metropolitan Area Network.

I.P. – Internet Protocol.

K.B.P.S. – Kilo Byte Per Second.

मिनी संगणक, मेनफ्रेम संगणक, मायक्रोसंगणक व महासंगणक है संगणकाचे प्रकार आहेत.

मिनी संगणकात माहिती साठविण्यासाठी प्रामुख्याने मॅग्नेटीक टेप वापरतात.

मेनफ्रेम संगणकावर एका वेळी अनेक व्यक्ती कार्य करु शकतात.

मिनी संगणकाचा वेग पर्सनल कॉम्प्युटर पेक्षा जास्त असतो.

संशोधनासाठी मेनफ्रेम संगणक वापरतात.

MSWord, MSExcel हे ॲपप्लीकेशन सॉप्टवेअरे आहे.

MSDos, UNIX हे सिस्टीम सॉप्टवेअर्स आहेत.

संगणकाची मेमरी बाईट्समध्ये मोजतात.

रॅम हा मेमरी युनिटचा भाग आहे.

चार्ल्स बेबेज यांना संगणकाचे जनक म्हणतात.

सॉप्टवेअरमधील घटक प्रत्यक्ष बघता येत नाही.

हार्डवेअरमधील घटक आपणास प्रत्यक्षात बघता येतात.

मॉनिटर हा हार्डवेअरचा भाग आहे.

संगणकाचे पितामह बिल गेट्स यांना म्हणतात.

बिल गेट्स यांची प्रसिध्द कंपनी – मायक्रोसॉफ्ट (U.S.A.).

w.w.w. हे इंटरनेटशी संबंधित आहे.

बिल गेट्स यांचे प्रसिध्द पुस्तक ‘ द रोड अहेड.’

इंटेल ही संगणकाशी संबंधित कंपनी आहे.

दोन संगणकांना एकमेकांना जोडण्यासाठी नेटवर्क कार्डची आवश्यकता असते.

(ENIAC) हा संगणक अमेरिकन लष्कराने निर्माण केला आहे.

सेकंडरी मेमरी ही संगणकाची कायमस्वरुपी मेमरी असते.

पहिला लेजर प्रिंटर ह्युलेड पॅकार्ड यांनी तयार केला.

पहिला इंकजेटप्रिंटर H.P. ने 1976 मध्ये तयार केला गेला.

मदर बोर्ड हा शब्द संगणकाच्या हार्डवेअरशी संबंधित आहे.

सी.डी.ची क्षमता 650 MB असते.

आय.बी.एम., मायक्रोसॉफ्ट ह्यासुध्दा संगणकविषयक कंपन्या आहेत.

शासकीय कर्मचाऱ्यांना अनिवार्य असा संगणक कोर्स म्हणजे M.S.C.I.T. होय.

MSCIT ची परिक्षा M.K.C.L. घेते.

ई-गव्हर्नन्स म्हणजे संगणकाचा वापर शासन कारभारात वाढविणे होय.

प्रोग्राम म्हणजेच सॉप्टवेअर्स होय.

महासंगणकाचा वेग नॅनोसेकंदामध्ये मोजतात.

सायबर क्राईम ॲक्ट 2000 साली केला गेला.

सोशल नेटवर्कीग – व्हाट्सॲप, फेसबुक, X , टेलीग्राम.

इनपुटसाठी की-बोर्ड या साधनाचा सर्वाधिक वापर केला जातो.

माहिती तंत्रज्ञानात संगणक अतिशय महत्त्वाचा ठरतो.

ई-मेलचा जनक (रैंटो मैलीसींग).

W.w.w. चा जनक (टिम वर्सन ली).

सायबर कॅफे म्हणजे इंटरनेट सुविधा पुरविणारे केंद्र होय.

चॅटींग हा प्रकार इंटरनेटमुळे प्रसिद्ध झाला.

इंटरनेटमुळे संपूर्ण जगभर माहितीचे जाळे निर्माण झाले आहे.

सायबर क्राईम म्हणजे संगणक वापर, इंटरनेटचा वापर व माहिती तंत्रज्ञानाशी संबंधित असलेले गुन्हे होय.

ग्राफीक डिझाईनसाठी कोरल ड्रॉ हे सॉप्टवेअर वापरतात.

मेकॅनिकल डिझाईनसाठी कोरल ड्रॉ हे सॉप्टवेअर वापरतात.

मेकॅनिकल कॅल्क्युलेटरचा शोध (वैलिस पास्कल).

तळहातावर वापरता येणारा संगणक (पामटॉम).

बायनरी पध्दतीत 0 व 1 या दोन अंकांचा वापर करतात.

कोठेही विना केबल वापरता येणारा संगणक लॅपटॉप.

मोडेमचा वापर माहिती पाठविण्यासाठी होतो.

भारताचा पहिला सुपर कॉम्प्युटर/महासंगणक (परम).

भारताचा पहिला संगणक – सिद्धार्थ

इंन्टग्रेटेड सर्कीटचा शोध जे. एस किल्चीने लावला.

भारताच्या सुपर कॉम्प्युटर परम चे जनक डॉ. विजय भटकर.

इंटरनेटसाठी जावा (JAVA) या भाषेचा वापर केला जातो.

इंटरनेट एक्सप्लोरर, गुगल क्रोम, फायर फॉक्स, सफारी, ओपेरा इ. प्रसिध्द वेब ब्राऊजर आहेत.

हॉटमेल या फ्री इमेल सेवेचे जनक (साबीर भाटिया).

माऊस चा शोध डग्लस एंजेलबर्ट यांनी लावला.

मोबाईल फोनचा शोध (डॉ. मार्टीन कुपर) यांनी लावला.

जगामध्ये मोबाईल सर्वप्रथम (मोटोरोला) या कंपनीने आणला.

विंटेन कर्फ यांना इंटरनेटचा पिता असे म्हणतात.

इंटरनेटची सुरुवात 1969 मध्ये अरपानेट या नावाने झाली.

मायक्रोसाफ्ट कंपनीची स्थापना 1975 ला बिलगेट्स यांनी केली.

भारतातील बँकींग क्षेत्रावरिल पहिला डिजीटल दरोडा (कॉसमॉस) बँकेवर 2018 मध्ये पडला.

विप्रो या कंपनीची स्थापना आझिम प्रेमजी यांनी केली.

विकिपिडीया या इंटरनेटवर मोफत माहिती पुरविणाऱ्या कंपनीची स्थापना जीमी वेल्स यांनी केली.

सुपर कंम्प्युटरचा वापर अंतराळ संशोधनासाठी केला जातो.

C.P.U. ला कॉम्प्युटरचा मेंदू असे म्हणतात.

इंटरनेटवरुन व्यवसाय करण्यास ई-कॉमर्स असे म्हणतात.

हार्ड डिस्क, फ्लॉपी डिस्क, CO-ROM, DVD, मॅग्नेटीक टेप, पेनड्राईव्ह इ. सेकंडरी मेमरीचे भाग होय.

नागरिकत्व मिळविणारा (रोबो सोफीया): सौदी अरेबिया.

भारताची पहिली अर्धमानवी महिला रोबोट (व्योममित्रा).

फेसबुकचे डिजिटल चलन (लिब्रा).